Πέμπτη 18 Νοεμβρίου 2010

ΤΑ ΔΕΚΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Οι δάσκαλοι στο σχολείο μάς παιδεύουν: «βρες το ουσιαστικό, βρες την αντωνυμία, βρες το ρήμα, το υποκείμενο, το…»


Ας τα ξεχωρίσουμε.

Για να αναλύσουμε μια πρόταση έχουμε 3 βοηθούς: τη Γραμματική, το Συντακτικό και το Λεξικό (εντάξει οι προχωρημένοι έχουν και τον Μπαμπινιώτη, το Σωσύρ και τον Έκο) με άλλα λόγια αναλύουμε τη σημασία των λέξεων, τη μορφή τους και τις σχέσεις τους με τις άλλες λέξεις της πρότασης.

Η κυρά Γραμματική λέει ότι έχουμε 10 μέρη του λόγου, τα 6 πρώτα κλίνονται (αλλάζουν μορφή) τα άλλα 4 (ευτυχώς) όχι.

Άρθρο
Ουσιαστικό
Επίθετο
Αντωνυμία
Ρήμα
Μετοχή
-------------
Επίρρημα
Σύνδεσμος
Πρόθεση
Επιφώνημα

Πώς τα ξεχωρίζουμε

Τα Άρθρα τα μαθαίνουμε απέξω και ανακατωτά.

Ως αόριστο άρθρο χρησιμοποιείται στον ενικό αριθμό και το αριθμητικό ένας, μία, ένα.
Τα ουσιαστικά χωρίζονται σε τρία γένη, αρσενικό (ο πατέρας) θηλυκό (η μητέρα), ουδέτερο (το παιδί) και κλίνονται σε ονομαστική, γενική, αιτιατική κτλ. (ο πατέρας – του πατέρα –τον πατέρα… η μητέρα –της μητέρας –την μητέρα… το παιδί –του παιδιού –το παιδί…


Κανένα ουσιαστικό δεν μπορεί να είναι και στα τρία γένη και έτσι ξεχωρίζουμε τα ουσιαστικά από τα επίθετα (ο ψηλός, η ψηλή, το ψηλό) και τις αντωνυμίες (εκείνος, εκείνη, εκείνο). Συνήθως το ουσιαστικό συνοδεύεται από άρθρο.

Τα επίθετα κλίνονται και στα τρία γένη και έτσι ξεχωρίζονται πολύ εύκολα: ο καλός, η καλή, το καλό – ο διεθνής, η διεθνής, το διεθνές
Τις πιο πολλές φορές μέσα στην πρόταση συνοδεύουν κάποιο ουσιαστικό.

Οι αντωνυμίες είναι οι λέξεις που μιλάνε για κάποιο ουσιαστικό που δε θέλουμε να πούμε το όνομά του.
Άλλες αντωνυμίες δείχνουν κάποιον ή κάτι (δεικτικές): αυτός, αυτή, αυτό – εκείνος, εκείνη εκείνο,
Άλλες ρωτάνε για κάποιον ή κάτι (ερωτηματικές): ποιος; ποια; ποιο; πόσος; πόση; πόσο;
Άλλες αναφέρονται σε κάποιον ή κάτι (αναφορικές): ο οποίος, η οποία, το οποίο
Άλλες δείχνουν εμένα, ή εσένα κτλ (προσωπικές): εγώ, εσύ, εμείς, εσείς…

Το ρήμα το εντοπίζουμε εύκολα: είναι αυτό που δείχνει ότι κάνουμε κάτι ή παθαίνουμε κάτι.
(εγώ) ζωγραφίζω (εσύ) ζωγραφίζεις
(εγώ) ζωγραφίζομαι (εσύ) ζωγραφίζεσαι

Η μετοχή είναι ακόμη πιο εύκολη: τελειώνει σε –οντας ή –ώντας, ή –μενος, μενη, -μενο, ή –μένος, μένη, -μένο.

Τα άλλα 4 μέρη του λόγου είναι πιο εύκολα γιατί δεν κλίνονται.

Επίρρημα: λεξούλες παρόμοιες με αυτές: «εδώ, εκεί, τώρα, αύριο, βεβαίως, μαζί, χώρια» είναι επιρρήματα, προσπαθήστε να τις κλίνετε! Δεν κλίνονται!

Σύνδεσμος: και, για, να, όταν, αλλά… Μερικοί σύνδεσμοι συνδέουν ίδια πράγματα μέσα στην πρόταση και μερικοί σύνδεσμοι βρίσκονται στην αρχή μιας (δευτερεύουσας) πρότασης σαν να την τραβάν από το χέρι. Ούτε αυτές οι λέξεις κλίνονται.
Πρόθεση: μπαίνει μπροστά από ένα ουσιαστικό: με, σε, για, προς, από, αντί….

Επιφώνημα: Αχ, ωχ, αλλοίμονο…

Για να δούμε τι καταλάβαμε! Κάντε γραμματική ανάλυση των λέξεων:
«Πω πω! Κοίτα το φως! Μπαίνει από εκείνο το σπασμένο παράθυρο και φωτίζει το γραφείο μου εδώ! Τώρα είναι πολύ φωτεινό

(Αν θέλετε πιο δύσκολες ασκήσεις, πατήστε εδώ)

Δεν υπάρχουν σχόλια: