Δευτέρα 8 Ιουλίου 2013

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ - ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΟ: ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΙΣ ΜΕΤΟΧΕΣ


Η Γραμματική τις ονομάζει Μετοχές διότι μετέχουν και των ιδιοτήτων του Ρήματος αλλά και των ιδιοτήτων του επιθέτου. Στα αρχαία ελληνικά αυτό είναι σαφέστατο για όλες τις μετοχές αφού ανήκουν σε κάποιο ρήμα αλλά ταυτόχρονα κλίνονται ως επίθετα. Στα νέα ελληνικά πάντως η μετοχή του ενεργητικού ενεστώτα μένει άκλιτη, ενώ η μετοχή του παθητικού παρακειμένου κλίνεται ως επίθετο.

μετοχή του ενεργητικού ενεστώτα
Μπαίνω στην τάξη τραγουδώντας.
Βγαίνουμε απ’ το σχολείο σφυρίζοντας.
Τα τραίνα καταφθάνουν αγκομαχώντας.
Μπήκαν οι κοπέλες χορεύοντας.
(προσέξτε ότι η μετοχή δεν κλίνεται ως επίθετο, επίσης προσέξτε την ορθογραφία –ώντας όταν τονίζεται, -οντας αν δεν τονίζεται.)
μετοχή του παθητικού παρακειμένου 
Σήμερα είμαι λυπημένος.
Ο ήλιος βρήκε τη μέρα συννεφιασμένη.
Περιποιούνται τους λαβωμένους.
Τα αγιασμένα χώματα.
(προσέξτε ότι αυτές οι μετοχές κλίνονται ως επίθετα).

Πλούτισε εμπορευόμενος καπνά.
Ο λεγόμενος Δίδυμος.
Αυτά είναι ξαναειπωμένα.
Ξηλωμένος υπουργός.
(προσέξτε την ορθογραφία των τελευταίων)

ΑΣΚΗΣΕΙΣ
Να γίνει γραμματική αναγνώριση των μετοχών στις ακόλουθες φράσεις:
Βοήθεια: προσέξτε αν ανήκουν σε ενεργητικό ή παθητικό ρήμα, σε ποιο χρόνο ανήκουν, αν έχουν ενεργητική ή παθητική σημασία, αν ανήκουν σε αποθετικό ρήμα, αν κλίνονται.

Ρωτώντας πας στην Πόλη.
Θέλοντας και μη θέλοντας θα σωπάσει.
Τρώγοντας έρχεται η όρεξη.

Τα δικά του συλλογιώντας κι όχι τα δικά μας τα μέλλοντα. (Εφταλιώτης)
Περασμένα μεγαλεία και διηγώντας τα να κλαις. (Σολωμός)
Στις ράχες του κάποια κορφή ονειρεύοντας γυρεύουν. (Παλαμάς)
Μήτε φοβώντας τους θεούς, τα πλατιά που κατέχουν ουράνια. (Ποριώτης)

Φοβισμένο αγρίμι.
Τραγούδι θλιβερό και παραπονεμένο.
Συννεφιασμένη Κυριακή.
Για μας τους προδομένους.
Ξενιτεμένο μου πουλί.
Περασμένες μου αγάπες.
Τα λερωμένα τ’ άπλυτα τα παραπεταμένα.

Τι με κοιτάς απορημένος;
Ο ανθισμένος κήπος.
Φεύγει δακρυσμένος.
Ήρθε μεθυσμένος.
Χορταριασμένα ερείπια.

Συνάντησα ένα διαβασμένο άνθρωπο.
Χάρισα ένα διαβασμένο βιβλίο.
Βγήκα κερδισμένος.
Αυτά είναι κερδισμένα με αίμα.
Έφυγε φαγωμένος.
Τάζεις πίτα φαγωμένη.

Έλα δω, ευλογημένε.
Έφυγε συφοριασμένος.
Τέτοια έλεγε κι ο συχωρεμένος.

Τρεμάμενα χείλη.
Πουλί πετάμενο.
Εργαζόμενη γυναίκα.
Τρεχούμενο νερό.
Μαθητευόμενος μάγος.
Εξαγόμενο βαμβάκι.
Ενδεχόμενη νίκη.
Η εφαπτομένη του κύκλου.
Η συνισταμένη των δυνάμεων.
Περπατώντας σκυφτός, πότε σερνόμενος στον πάγο, πότε βουλιάζοντας στο νερό, προχωρούσε. (Δέλτα)

Πήδηξα εμπιστευόμενος το ένστικτο.
Πέθαναν μαχόμενοι υπέρ πατρίδος.
Λείπουν οι σκεπτόμενοι άνθρωποι.
Επεξεργασμένα καπνά.
Μεταχειρισμένα αυτοκίνητα.
Ο φαντασμένος καλλιτέχνης.
Παραδεδεγμένες απόψεις.

Δεν υπάρχουν σχόλια: